Anlatım Biçimleri
Çeşitli amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen anlatımın etkileyici olması için çeşitli yöntemlere başvurulur. İşte, anlatımı gerçekleştirirken başvurulan bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz. Anlatım biçimleri konu anlatımından sonra düşünceyi geliştirme yolları da mevcut.
Anlatım biçimlerini şöyle sıralayabiliriz:
- 1) Açıklayıcı Anlatım,
- 2) Öyküleyici Anlatım (Hikaye Etme)
- 3) Betimleyici Anlatım (Tasvir Etme)
- 4) Tartışmacı Anlatım
A) AÇIKLAYICI ANLATIM:
Herhangi bir konu hakkında bilgiler vermek, bir şeyler öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir.
ÖRNEK: Memduh Şevket Esendal öykülerini sade ve temiz bir Türkçe’yle yazmış,öykücülükte Çehov tarzını benimsemiştir.Onun öykülerini okuyanlar eserin içinde kendilerini,çevrelerini ve hayatta karşılaştıkları kişileri bulur gibi olurlar.Esendal,günlük hayatı iyimser bir hava içinde verir.Öykülerindeki olaylar son derece basittir.
B) TARTIŞMACI ANLATIM:
Okuyucuyu veya dinleyiciyi istenilen davranış ve düşünce biçimine yöneltmek amacıyla başvurulan bir anlatım biçimidir.Bu anlatım biçimiyle okuyucunun sahip olduğu düşüncenin değiştirilmesi amaçlanır.Yani amaç düşünce ve konularda değişiklik yapmaktır.
ÖRNEK: Edebiyat metninin dili günlük iletişim dilinden bütün bütüne ayrıymış gibi görülegelmiştir bizde.İstiareli, aktarmalı, doğallıktan uzak bir dil olarak düşünülmüştür hep. Edebiyat sözcüğü;süslü püslü, özentili, abartmalı ve boş sözler yığını gibi bir anlam kazanmıştır bu yüzden.Bunu da,edebiyat dilini günlük dilden apayrı gören bir anlayışa bağlayabiliriz.Oysa edebiyat dili günlük dilden tümüyle kopuk bir dil değildir. Gündelik dilin güzel, duygusal bir doku içinde yeniden düzenlenimidir bir bakıma.
C) ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM:
Bu anlatımda amaç;olayı okuyucunun gözü önünde canlandırmak,anlatmak istenileni bir olay içerisinde vermektir.Öyküleyici anlatımda olaylar oluş haline uygun olarak bir dizi halinde verilirse birbirine bağlanır.Öyküleme, tasarlanan ya da yaşanan bir olayın anlatımıdır.Roman, hikaye ve masalların anlatımı öyküleyici anlatım biçimindedir.
ÖRNEK: Ağır adamlarla kahveye girdi Hasan.Olanları düşündü bir süre.Otursam mı oturmasam mı diye bir tereddüt geçirdi.Sonra oturdu bir köşeye isteksiz.Babadan kalma tütün tabakasını çıkardı,kalınca bir sigara sardı.Öyle dalmıştı ki masasına konan çay bardağının sesi bile dikkatini çekmemişti.
D) BETİMLEYİCİ ANLATIM (TASVİR ETME):
Betimleme en yalın biçimiyle sözcüklerle resim çizme işidir.Varlıkların niteliklerini,bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir.Betimleme nesnelerin, varlıkların, belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır.Bu anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanır.Bu amacın gerçekleşmesi için titiz bir gözlem gerekir.Gözlem sırasında ayırt edici özelliklerin anlatılmasına özen gösterilir.
ÖRNEK: Eski bir taş köprü geçildikten sonra fakir mahallelere giriliyor ve sefalet,bütün dehşeti ve çirkinliğiyle başlıyordu.Ortalarından akan çirkin sularında yarı çıplak çocuklarla çamurdan köpekler, eğri büğrü sokaklar… Tezekten, çamurdan yapılmış yarı yarıya toprağa gömülmüş penceresiz kulübeler…
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
Bir yazıda ileriye sürülen görüş ve düşüncenin inandırıcılığını sağlamak amacıyla yazar çeşitli yollara başvurur.Düşünceyi geliştirmek için başvurulan yöntemler şunlardır:
1) TANIMLAMA:
Bir kavrama ya da olayın belirgin özellikleriyle tanıtılmasına tanımlama denir.Tanım kısaca “nedir” sorusuna verilen cevaptır.
ÖRNEK:
- İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir.(Nesnel)
- Yiğitlik, kahramanlık, savaş temalarını işleyen şiirlere epik şiir denir.(Nesnel)
- Yaşam, güçlükleri yenebilme sanatıdır.(Öznel)
- Toros dağlarının etekleri Akdeniz’den başlar.(Değil)
2) ÖRNEKLENDİRME:
İleriye sürülen soyut düşüncenin somutlaştırılması yöntemidir.Söylenmek istenilenin okuyucunun kafasında canlandırılmasını sağlayan bir yöntemdir.
ÖRNEK:
Genç Kalemler hareketi,edebiyatımıza özellikle dil konusunda yepyeni bir anlayışı getirmiştir.Türkçe kendi benliğine yavaş yavaş dönmeye başlamış;halk,aydınların yazdıklarını anlar duruma gelmiştir. 1911’li yıllarda yazan Ömer Seyfettin’i, Ziya Gökalp’i açıp okuyun, severek, anlayarak okursunuz yazdıklarını.Sözcükler, tamlamalar…hep anlayacağınız biçimdedir.
3) KARŞILAŞTIRMA:
Karşılaştırmada iki varlık, iki kavram ya da iki şey arasındaki benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanma söz konusudur.Benzerliklerin ya da karşıtlıkların ortaya konması karşılaştırma ile olur.
ÖRNEK:
- Özge Ali’ye göre daha çalışkandır.
- En çok sevdiğim arkadaşım sensin.
- Eski şiir hayali öğeleri yeni şiir ise somut öğeleri içerir.
4) TANIK GÖSTERME(ALINTI YAPMA):
Anlatılmak istenilen düşüncenin başkalarının görüşlerinden,sözlerinden yararlanarak açıklanması yoludur.Başkalarının aynı konuda söylediği sözler yazı içerisinde alıntı olarak gösterilir.Tanık olarak düşüncesine başvurulan kişinin, konusunda uzman güvenilir olması gerekir.
ÖRNEK: Mutluluk, aslında herkesin çok yakınında.İsteyen herkes, her an mutlu olabilir. Fizolof Sokrates: “Bir kitap, bir çiçek, bir kuş…ne büyük saadet!” derken bunu anlatmıyor mu?
5) SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA:
Düşünceyi inandırıcı kılmanın yollarından biri de sayısal verilerden yararlanmadır.İnsanlar okuduklarının sayılarla desteklendiğini görürlerse yazıyı daha da inandırıcı bulurlar.
ÖRNEK: Ada pazarı Şeker Fabrikası 1953’te işletmeye açıldı. Kuruluşta günde 1800 ton olan pancar işleme kapasitesi 1980’de 6000 tona çıkarıldı. Bu büyük bir gelişme.
çok teşşeküür edrim çok işime yaradı
bu yorumu yazarken kaça gidiodun ??
2013 nedir yaa…birçok nesilin işine yaramış bu yazı.
şimdi 2019 oldu 6 senelik bir yorum
Yıl 2020 Corona virüsünden dolayı okula gidemiyoruz diye tyt tekrarına başladım. 7 Yıldır öğrencilerin işine yarıyor bu konu.
6 senelik bir yorummuş
Öylemi canım seni çok seviyorum iyiki doğdun Nurda İyiki doğdun Nurdan canım arkadaşım
Nurda ne yav Nurdan akıllı Nurdan baksana yazıya
2013 te internet nasıldı amk
2013 de adamların dogru düzgün adı var 2019da sakoı sokim ne mk
BU ARADA İŞİME YARADI TŞS
Biz ort okul proje odevi için kulandım balım hoya göstercem kaç alcam
işime yaradı sağolunnn
çok sağolun çok yardımcı oldu 🙂
Çok sağolun çokk güzel olmuşş elinize sağılık
teşekkürler iyi beğendim ama biraz daha bilgi koyarsanız daha iyi olur
Teşekkür ederim inşallah sınavda böyle bir soru çıkar da yaparım.
Çok beğendim ama biraz daha kısa olsaydı iyi olacaktı:-)
Bencede guzel olmus eline neyine saglik
Hahaha yardımcı oldu saolnnnn hahahahahah
Bence çok ideal . Bu ödevi yapmasaydım (EMİNE YAVUZ ) Emine hoca benim çıramı yakard.ı . Yapandan allah (c.c)razı olsun .
çok güzel tebrik ediyorum bu siteyi daha fazla çalışın bize çok yararınız oluyor
çok güzel yapmışsınız ellerinize sağlık ancak örneklerde biraz hata var onun haricinde her şey güzel
çok teşekkürler ödevime çok yaradı
teşekkürler sayenizde 2 artı alcam.
çok teşekkür edrim yardımcı olduğnuz için sizi selam yolluyorum
cok işime yaradı
işime taam yaradı sağolun
çok teşekkür edrim işime yaradı:)
Çok güzel harika !! Çok beğendim ve çok işime yaradı
adamın dibisiniz
Öğretmenlerin Benzetmesinde yapılsa idi daha akılda kalabilirdi
vaybe çok iyiii
teşekkürler
Projemde yardımcı oldu saolun !
Yazılıya çalışırken çok yardımcı oldu çok teşekkür ederim
sınava yardımcı oldu
Çok güzel harika !! Çok beğendim ve çok işime yaradı
Cok tesekur edrim isime cok yaradi?
çok güzel olmuş
arkadaşlar izde bu siteden yapın ödevinizi
teşekkürler
Siz ADAMSINIZ.
2017 yorumu da benden olsun.. ÇOKKK GÜZELL OLMUŞ____ 🙂 <3
çok güzel olmuş ellerinize sağlık
Tümü işe yarar. Helel ossun : )
Teşekkürler hocam
abiiiii süpersiniz
teşekkürler sayenizde 30 aldım
Elinize sağlık çok güzel olmuş
Çok saolun ezberledim hemende örneklerin sayısını arttırsak olmazmı
ÇOK GÜZEL BİR ŞEY OLMUŞ ELLERINIZE SAĞLIK. EMEĞİ GECENLERI CANI GONULDEN TEBRIK EDERIM.♥♥♥
Sinavdan 100aldim cok sagolun.
Elinize yureğinize saglik mukemmel olmus
Çok teşekkürler proje odevim vardı sayenizde yüksek not aldim saolun<3
Siteniz çok iyi emeğinize sağlık.
çok teşekkür ederim Allah sizden razı olsun
İlk tablo bie işimi bitirmemi sağladi. Çok teşekkür ederim.
Çok güzel olmuş kim yapmışsa ellerine sağlık çok işime yaradı
Çok güzel işime yaradı sağolun.Emeği geçenlerin eline sağlık
birebir anlatabilirim istersen canım.
Cok uzun olmuş ama işime yaradı teşekkürler
bana çok yardımcı oldu çooooook teşekkür ederim…
Sınavım vardı bravo güzel anlattınız yarın inşallah yüz alacam sizin sayenizde
Süper gerçekten örneklerle anladım.teşekürler 🙂
kardeşim iyi olmuş helal ama kişileştirme nerede acaba?(:
Adamsanız adamın dibisiniz.Kadınsanız kadının dibisiniz.Çok işimi yaradı.Sizin sayenizde 2artı alacam hihihihihi
harika saolun elinize emeğinize sağlık çok işme yaradı bunu yapmasaydım sözlü 0 dı allah yapandan razı olsun
Sayfa bu kadar güzel hazırlayınca bize kalan tek şey kopyala-yapıştır
Kavram haritası ile konu anlatımı uyuşmuyor.
Çok kötü !!!! sigara kelimesi içeriyor!!!!
işte aradığım yorum…neyin kafası lan bu
Çok sağolun
Çok sağolun çok işime yaradı
Allah razi olsun cok teşkrlr
Cok saolun
Kısa ve güzel özetlemişsiniz beğendim.
ödevimde çok yardımcı oldunuz çok teşekkür ederim hem de sınavda aklıma daha iyi gelicek
Allah razı olsun inşallah yüksek puan alacağım edebiyattan
Teşekkürler
çok memnun kaldım Allah RAZI OLSUN
Çok teşekkür ederiz
ENFES ellerinize sağlık
fincan kahvem hatrına saydım bir yudumluk aşkın deli sarhoş komplo orduların gardiyanlarım neyim varki rapten gari
yani iyi fena değil ama 100 almalıyım ve bunlar benim için yeterli değil 🙁
cok begendim ve haklısın